Tarihteki İlk Okullar Padua Okulu ve Roma Okulu

Padua kentinde Petrus Pomponatius’ün kurduğu Aristotelesçi okul.

Padua üniversitesi profesörü Petrus Pompanitius (Pietro Pomponazzi)’ün, bir anlamda Aristoteles’e karşı çıkan, rönesans Aristotelesçiliği’nin Afrodisias’lı İskender tarafından yapılan yaradancı (deist) yorumuyla ibni Rüşt tarafından yapılan doğatanrıcı (Panteist) yorumu, ortaçağ boyunca Hıristiyan düşünürlerini ikiye ayırmıştı.

Pomponatius genellikle yaradancılıktan yana yoruma katılmış ve ruhun ölmezliğini yadsıdığı gibi tansık (mucize) doğmasına da karşı çıkmıştır.

Padua Okulu Hakkında Bilgiler

Bununla beraber “ben bir düşünür olarak inanmadığııma bir Hıristiyan olarak inanırım” diyerek çifte gerek öğretisi‘ne sığınmak zorunda kalmıştır.  De Immortalitate (Ölümsüzlük) adlı yapıtının yayımlanması üzerine Boccallini’nin ona verdiği şu yanıt da ünlüdür: “Pomponatius bir

Hıristiyan olarak saygıdeğerdir, ama bir düşünür olarak yakılmalıdır”. Hıristiyan dogmalarına karşı ustaca düzenlenmiş sorularla şüpheler uyandıran Pomponatius, bilimsel düşüncenin egemenliğine yardımcı olan büyük düşünürlerden biridir.

Adı geçen yapıtında, cinler ve periler için söylemiş olmakla beraber, “gerçekliği hiç bir sağlam kanıtla tanıtlanmamış olan görünmezleri yardıma çağırmak için doğalı ve görülebileni hor görmek gülünç ve saçmadır”(İbid, s. 20) diyecek kadar ileri gitmekten çekinmemiştir.

Yorumcular, onun, dinsel anlamda duyumce ve özdekçi bir görüş geliştirdiğini ilerisürerler. “insan özgür değilse, tanrının çizdiği yolda yürümek zorundaysa ve ancak tanrının bağışı ve kayrasıyla kurtulabiliyorsa nasıl sorumlu olabilir ? “ sorusunu ortaya atan Pomponatius, Hıristiyanlığın büyük çelişkisini açıklamak gözüpekliğini de gösterebilmiştir.

1516 yılında yayımlanan De Fato (kader) adlı yapıtlarıyla çağını etkilemiş ve aydınlar üstünde büyük hayranlık uyandırmış olan Pietro Pomponaccio özgür düşüncenin gerçekleşmesinde büyük katkıları olan Scaliger, Contrarini, Speroni, Zabarella, Cremonini vb. gibi düşünürlere öncülük ve ustalık etmiştir.

Roma Okulu Hakkında Bilgiler

Roma’da kurulan yeniplatoncu okul.

Bu okulun kurucusu Plotinos‘tur. Porfyrios, Jamplikhos ve Proklos taraflarından izlenmiştir. Yeniplatoncu akım, bu okuldan sonra, özellikle Proklos’un ders vermiş olduğu Atina okulu‘nda sürdürüldü. Atina okulunun Proklos’tan sonraki başkanları sırasıyla Filistin’li Marinos, İskenderiye’li İsidoros, Zenodotos ve Şam’lı Damaskios’tur.

Okul, Roma imparatoru Justinianus’un buyruğuyla Damaskios’un zamanında kapatıldı. Tarihçiler şöyle yazıyorlar:

“Bu okula karşı ilgi o kadar güçsüzleşmişti ki okulun kapatıldığından hemen kimsenin haberi olmadı”.